Dit deel van mijn website is een vertaling van de zeer uitgebreide bouwbeschrijving die Michael Stuart heeft gemaakt voor het bouwen van een vliegend schaalmodel. Omdat hij zelf in Engeland woont zullen niet alle merknamen die op deze pagina worden genoemd even makkelijk in Nederland te vinden zijn. Voor Nederlandse alternatieven kun je uiteraard bij de winkelier vragen, of kijk even bij <tips> <materialen> voor Nederlandse alternatieven. Bij een aantal merken zet ik het Nederlandse equivalent tussen haakjes.
Wout Moerman
Een van de prettige kanten van deze hobby is dat je echt niet veel nodig hebt om
mee te starten. Hier zijn de belangrijkste gereedschappen:
Er is veel keus hierin, maar mijn favoriete wapen is een messing Swann Morton mes in combinatie met hun uitstekende scalpel-mesjes. Ik heb wat ze als nummer 3 handvat aanduiden. Mijn favoriete scalpelblad is de 10A, maar er zijn ook andere vormen leverbaar. De nummer 11 bladen zijn ook goed en zijn wat slanker en spitser. Een goedkoper alternatief zijn die mesjes met lange rechthoekige bladen waar je een stukje vanaf kan breken wanneer het bot is geworden. Je kunt zo ongeveer 15 maal de tip aanscherpen voordat je een nieuw exemplaar moet kopen. Het heeft geen zin om te proberen met een bot mes verder te werken. Het balsahout zal worden gebutst of scheuren en er is ook weinig lol meer aan. Zorg dus dat je reserve mesjes op voorraad hebt.
Heel handig om rechte lijnen te snijden, maar ook om je eigen balsa strips te snijden van een plankje balsahout.
Je hebt deze nodig om de onderdelen op hun plaats te houden op de bouwtekening op de bouwplank. Er bestaan speciale spelden voor modelbouw met extra brede koppen, maar ik gebruik de gewone met een plastic kop. Dunne spelden geven minder kans op splijten van het hout wanneer je ze daar doorheen prikt.
Een tangetje met een smalle bek is nodig om het verenstaal voor de propeller en het landingsgestel te buigen en af te knippen. Hier is geen bijzondere tang voor nodig en misschien heb je thuis al zoiets liggen.
Een setje met diverse soorten vijltjes is een goede investering. Ze zijn erg handig voor het vijlen van smalle openingen, zoals voor de propellerlager en de motorpen.
Een van de handigste gereedschapjes kan je goedkoop kopen bij de drogist. Ik praat nu over wegwerp nagelvijtjes. Deze zijn ideaal voor algemeen schuurwerk aan het model, vooral omdat ze een grove en een fijne kant hebben. Ik heb ook altijd wat vellen met waterproof schuurpapier op voorraad, in de korrelmaten 360 en 600 - de 600 is bijzonder geschikt voor de laatste afwerking.
Misschien niet noodzakelijk, maar een zaagje met een fijne vertanding is handig wanneer je een blok balsa op maat moet maken. Dat valt namelijk niet mee met een mesje.
OK, het kan ook zonder, maar het beschermt wel de tafel van beschadigingen en ze zijn soms heel voordelig te koop. Wanneer je een oud stuk hout gebruikt loop je het risico dat de tip van het mesje de houtnerf volgt in plaats van de vorm van het onderdeel wat je probeert uit te snijden.
Hiervoor bestaan veel mogelijkheden. De afmetingen hangen af van het grootste
model wat je mogelijk hierop wilt bouwen. Mijn trouwe bouwplank bestaat uit
een stuk zachtboard wat op een oude hardboard kastplank is gelijmd. Het
zachtboard is zacht genoeg om eenvoudig spelden in te prikken en de kastplank
houdt het vlak. Ik ken ook mensen die kurk vloertegels of prikborden
gebruiken. Loop eens door een bouwmarkt en kijk wat je kunt vinden. Als
alternatief kun je ook magnetische bouwplanken kopen, compleet met kleine
stalen blokjes om de onderdelen op hun plaats te houden. Ik heb dit nooit
geprobeerd, maar als je wilt kun je lezen wat de
ervaringen van John Ernst hiermee zijn.
Hier is een foto van mijn huidige selectie:
Je ziet een aantal merken op de foto. Deze lijm op waterbasis is wat ik voor 90% van mijn houtconstructie gebruik. Het is vergelijkbaar met witte houtlijm, maar het droogt niet rubberachtig op waardoor je het kan schuren. Het heeft meestal een wat gelige kleur. Het droogt vrij traag waardoor je de tijd hebt om de lijmverbindingen wat bij te stellen. Ook krimpt het niet, in tegenstelling tot balsalijm, waardoor tere constructies niet snel kromtrekken.
De traditionele lijm op basis van oplosmiddelen zoals deze al generaties lang wordt gebruikt door modelbouwers. De geur van de geopende tube brengt nog steeds herinneringen boven van lang geleden, toen ik als 10-jarige net met deze hobby was begonnen. Een voordeel van balsalijm is de korte droogtijd, wat ik bijvoorbeeld handig vindt bij het bevestigen van langsliggers op de romp. Vaak hoef je de ligger minder dan een minuut op zijn plaats te houden voordat het op zijn plaats blijft. Om de verbinding steviger te maken is het raadzaam om deze voor te lijmen. Dit is vooral het geval bij kops hout. Doe simpelweg eerst een hel dun laagje op het hout en laat dit intrekken. Wanneer het droog is breng je opnieuw lijm aan en voeg je de delen samen. Balsalijm is ook handig om metaaldraad aan balsa te bevestigen, waarbij je de delen met garen omwikkeld (en het na afloop afpeuteren van de lijmresten van de vingertoppen is een deel van de lol...).
Vergeet niet dat dit een persoonlijke mening is, maar ik haat dit spul en ik gebruik het enkel wanneer er geen alternatief is. Waarom? Nou, de dampen zijn irritant, de lijmverbindingen kunnen bros zijn en het lijmt alles makkelijker aan je vingers dan ergens anders aan. Het heeft echter wel zijn toepassingen, zoal bij het lijmen van aluminium of messing, het lijmen van triplex aan balsa en natuurlijk voor spoedreparaties tijdens het vliegen. Daarom heb ik het wel altijd in de buurt.
Ik zou niet weten wat te doen zonder een flesje hiervan, omdat dit het beste is wat ik ben tegengekomen om cockpitkapjes vast te lijmen. Het doet simpelweg wat er op het flesje staat. Het ziet er uit als een gewone witte houtlijm en is wateroplosbaar, maar er moeten speciale lijmsoorten in zitten want het plakt als de beste. Het droogt volledig helder op dus overtollige lijm is vrijwel onzichtbaar. De meeste modelbouwwinkels zullen dit verkopen want de R/C-vliegers gebruiken dit ook voor hun cockpitkappen.
Het grote voordeel van deze UHU-lijm (of Velpon, Hema hobbylijm) is dat je het kan gebruiken om papier te lijmen zonder dat het opzwelt of vervormt. Het nadeel is dat het soms draden trek en rubberachtig blijft waardoor het niet te schuren is.
Ik gebruik deze zelden, maar veel van mijn vrienden (vooral in Amerika) gebruiken dit veelvuldig. Hun belangrijkste gebruik is bij het bevestigen van spanpapier op het houten frame, en uitgeknipte papieren of spanpapieren markeringen op het beklede model. De lijm kan na het drogen opnieuw worden geactiveerd met een strijkijzer om te zorgen dat de randen goed zijn vastgekleefd. Je kan ook semi-permanente lijmsticks kopen, die onder andere kunnen worden gebruikt om papieren patronen op het balsahout te lijmen voordat je het uitsnijdt. En ook om onderdelen tijdelijk tegen elkaar aan te plakken zodat ze in exact de zelfde vorm kunnen worden geschuurd.
Hier is mijn verzameling met gevaarlijke stoffen:
Deze cellulose lak wordt gebruikt om spanpapier stevig en waterbestendig te maken. Er zijn verschillende merken in de handel en het is goed om de verschillen hiertussen te kennen. Het wordt steeds moeilijker om dit te kopen en ik vraag mij af of de regering een eind gaat maken aan de verkoop van dit soort welriekende stoffen.
Krimpende nitro-cellulose spanlak, links vooraan (bijvoorbeeld Model Engineering). Ik gebruik deze lak als lijm om spanpapier te bevestigen, maar daarover later meer.
Niet-krimpende nitro-cellulose spanlak, in het midden. Hiermee werk ik meestal mijn modellen af, voor de helft verdund met thinner.
Butyrate spanlak, rechts, kan bruikbaar zijn omdat het minder brandbaar is dan gewone spanlak. Dit kan een voordeel zin voor Jetex en Rapier aangedreven modellen. Het plakt minder dan nitro-cellulose spanlak en is dus minder geschikt om tissue te bevestigen. Het krimpt minder dan de krimpende nitro-cellulose spanlak maar ik heb begrepen dat het krimpen wel langer kan doorgaan.
Dit is het standaard oplos- en verdunmiddel voor celluloselakken. Het is extreem vluchtig en bevat schadelijke componenten,dus gebruik het liefst buiten of in een goed geventileerde ruimte. Het is beter om de duurdere waas-vrije thinner te kopen omdat deze minder kans geeft op een witte waas op de bekleding. Het schijnt dat autoreparatiebedrijven een goede plek zijn om dit te kopen.
Dit is de favoriete afwerkinglaag aan de andere kant van de plas in Amerika, vooral in huishoudens waar de rest van de familie de geur van spanlak niet accepteert. En heel makkelijk aan te brengen met de spuitbus. Helaas kan je het niet kopen in Engeland. Ik nam een mee na een vakantie. Crystal Clear is op basis van acryl, dus er zou een equivalent hier te vinden moeten zijn. Als iemand experimenten heeft uitgevoerd zou ik het graag van je horen.
Dit is in feite spanlak met een toegevoegd vulmiddel en wordt gebruikt om het
oppervlak voor te bereiden voor de uiteindelijke afwerking. Het vulmiddel helpt
om de houtporiën te vullen, en na het schuren blijft een glad oppervlak over.
Als je het niet in de winkel kunt vinden kan je ook wat talkpoeder door gewone
spanlak mengen.
Zo, ik denk dat dit wel voldoende is om mee te beginnen. Als er verder nog wat nodig is beschrijf ik dit wel als dit tijdens de bouwbeschrijving nodig blijkt te zijn.
Dus nu: Aan de slag!
Michael Stuart