Dit deel van mijn website is een vertaling van de zeer uitgebreide bouwbeschrijving die Michael Stuart heeft gemaakt voor het bouwen van een vliegend schaalmodel.
Wout Moerman
Ik weet niet waarom, maar de bovenkant van de vleugels lijkt het lastigste
onderdeel te zijn om te bespannen. Vooral als de voorlijst aan de onderzijde van
het profiel ligt zoals bij dit model. Daarom bespan ik (Michael Stuart) de
bovenkant eerst, dan hebben we dat maar weer gehad.
We hebben dus een stuk spanpapier nodig om het deel tussen de middelste en
buitenste ribben te bespannen. Zorg ervoor dat de vezelrichting evenwijdig loopt
met de liggers.
Leg het spanpapier gelijk met de middelste rib en breng wat thinner aan bij de
middenligger waar de verstevigingsdriehoekjes zitten.
Kwast nu wat thinner over het spanpapier bij de voor en achterlijst en wrijf het
papier aan. Werk hierbij van het midden naar de tip.
Naarmate je verder naar de tip werkt zal je wat verse thinner moeten aanbrengen.
Denk eraan dat we het papier alleen vast zetten aan de middelste rib, de
buitenste rib, de voor en de achterlijst - dus NIET aan de rest van de ribben.
Wanneer je bij de buitenste rib komt moet je er op letten dat het spanpapier
strak over deze rib ligt. Soms heb j teveel speelruimte en dan moet je, om een
kreukel te voorkomen, het papier zijdelings naar de voor en achterlijst toe
bewegen. Misschien is wat extra thinner nodig om te zorgen dat het papier te
verschuiven is.
Wanneer het is gedroogd kan je de overstekende delen wegsnijden met een scalpel.
Het papier aan de eindlijst kan ook met een schuurblokje worden verwijderd.
Een dikke laag spanlak wordt aangebracht over de buitenste rib.
Als de spanlak droog is wordt de tip bespannen door weer thinner op het
spanpapier te kwasten.
En dit is het uiteindelijke resultaat.
De onderzijde is veel eenvoudiger omdat deze vlak is en gewoon met een enkel
stuk spanpapier kan worden bespannnen.
Ik heb deze foto geplaatst om te laten zien dat je op dit moment nog niet de
mooie strakke bekleding hebt die je misschien al zou verwachten. Dus als het er
bij jou ook zo uit ziet: geen paniek!
Wanneer het spanpapier met water wordt gespannen moet de vleugel vlak worden
gehouden. Ik gebruik een paar stukjes 3 mm balsahout om de vleugel van het
oppervlak van de bouwplank af te houden. Dit maakt het mogelijk om wat lucht aan
de onderkant van de vleugel te laten stromen zodat deze goed kan drogen.
Span eerst de ene vleugel, en pas dan de andere. Hier is een vleugelhelft aan
beide zijden bespoten met water.
Het is je misschien opgevallen dat er een extra stukje hout onder de eindlijst
te zien is. De reden hiervoor is dat ik de vleugeltip wat wash-out wilde geven.
Wash-out is een negatieve tipverdraaiing die zorgt voor extra stabiliteit van
het model. Het is heel waarschijnlijk dat een van nature stabiel model als de
Swift dit helemaal niet nodig heeft, maar ik doe dit standaard op al mijn
modellen. Voor dit model gebruikte ik 1,5 mm voor elke tip.
We kunnen nu een ingewikkelde discussie voeren over het gebruik van
differentiele wash-out op bde vleugels om het vluchtpatroon aan te passen, maar
ik denk dat dat maar moet wachten voor een ander artikel.
Handige dingen, kruidenpotjes.
Hier is het resultaat nadat beide vleugels zijn gespannen. Je zult verrast zijn
hoe sterk en stijf de vleugel nu geworden is.
Deze foto is leuk om te vergelijken met de foto van voor het spannen. Alhoewel
niet geheel perfect zijn kreukels bij de voorlijst vermeden en ik ben ervan
overtuigd dat de extra driehoekjes hierbij hebben geholpen.
Nu wat aandacht voor het staartvlak - dit is erg eenvoudig te bespannen met 1
stuk spanpapier op elke kant.
De randen worden verwijderd met schuurpapier.
En het staartvlak is hier volledig bespannen:
Het kale balsa van de zijkant valt natuurlijk wel op wanneer je donker
spanpapier gebruikt, maar dit maakt niet uit als je het model gaat spuiten. Maar
je kunt ook de randen van het spanpapier ruim afknippen in plaats van weg te
schuren. De overlap die je nu hebt kan je nat maken met water en voorzichtig
omvouwen. Vervolgens zet je het met een ruime hoeveelheid thinner vast. Of je
gebruikt een lijmstick om de randen vast te lijmen.
Dit geldt natuurlijk ook
voor de vleugels.
Nu is het tijd om mijzelf te beschermen tegen schadeclaims, dus denk erom: "DON'T TRY THIS AT HOME"
!
Maar ik zou zelf eigenlijk willen zeggen: "wees voorzichtig". Het kan veilig
zijn om handschoenen te dragen bij de onderstaande stappen (wat ik overigens
zelf niet deed, wat betekent dat ik volkomen onverantwoordelijk ben...).
Waarom ga ik het staartvlak stomen? Wel, een spray met water zal dit kwetsbare
onderdeel ongetwijfeld veranderen in een wokkel. Het kan gewoon de krimp van het
papier niet aan. Je zou ook alcohol kunnen gebruiken (of spiritus) wat een
minder sterke krimp geeft.
Als je het spanpapier boven een ketel met kokend water houdt zie je het papier
slap worden. Wanneer dat gebeurt leg je het staartvlak op en vlakke ondergrond
en je plaatst wat gewichtjes op de buitenrand. Op deze manier laat je het
staartvlak grondig drogen.
Ik zei al dat kruidenpotjes handig zijn. Als er nog steeds stukje spanpapier wat
hobbelig zijn kan je nog eens stomen of een beetje speeksel op het
probleemgebied doen. Deze truuk werkt overal, ook op de romp en vleugel die je
al met water gespannen hebt. Blijkbaar zit er iets in speeksel wat nog net wat
meer krimp geeft.
Hier het bewijs dat het staartvlak volledig vlak is. Zo moet je staartvlak er
uitzien nadat het spanpapier is gespannen. Als het toch is kromgetrokken moet je
door de zure appel heen bijten en het spanpapier verwijderen. En dan weer
opnieuw proberen. Je krijgt onherroepelijk problemen wanneer je probeert te
vliegen met een model met een krom staartvlak.
Tijd voor een vraag: moet het kielvlak worden bespannen of niet? Als het model
wordt afgewerkt met gekleurd spanpapier is het antwoord uiteraard ja. Als het
model gespoten wordt is het niet noodzakelijk, maar het geeft een meer
gelijkmatig oppervlak en verbergt de houtnerf van het balsa. Je hebt ook minder
verf nodig om het kielvlak bij de rest van het model te laten passen.
Waarschijnlijk wordt het bespannen balsa sterker ook.
Het gaat heel eenvoudig - breng gewoon een royaal stuk spanpapier aan op beide
zijden. Het kielvlak was al voorbehandeld met poriënvuller en een laag
spanlak. Daardoor is het spanpapier weer vast te zetten door thinner over het
papier te kwasten. Door beide zijden gelijktijdig te bespannen is er minder kans
op het kromtrekken van het hout. Het is niet nodig om het spanpapier met water
na te spannen.
Hieronder is het afgewerkte onderdeel. Ik gebruikte een schuurstokje om het
overtollige spanpapier te verwijderen. Als je ziet dat er wat losse randjes
spanpapier zijn ga je met een natte vingertop hier overheen en daarna met een
kwastje thinner. Het vochtige tissue zal zich makkelijker over de rand laten
vastzetten dan droog tissue.
Alles wat nu nog moet gebeuren is het spanlakken van de onderdelen die we in de
laatste twee hoofdstukken hebben bespannen. Ik ben er van overtuigd dat het
spanpapier al mooi strak moet zitten voordat het model wordt gelakt. Als je nu
nog rimpels hebt zullen ze niet verdwijnen door de spanlak.
Ik gebruik overigens niet-spannende lak (in Nederland
kan je dan het best Graupner Spanlack nemen, Wout Moerman). In de oude jampot zit lak die voor de helft is
verdund met thinner en het hele model krijgt slechts een enkele laag.
Ik gebruik een oud penseel om de lak aan te brengen en probeer een mooie
gelijkmatige laag aan te brengen. Het is eenvoudig te zien waar de lak is
aangebracht zolang de lak nog nat is omdat het papier dan bijna doorzichtig
wordt. Je hoeft dus niets over te slaan. Dit karwij stinkt enorm dus doe dit
buiten of anders op en goed geventileerde plaats.
Ook al is deze lak verkocht als niet-krimpend neem ik geen risico. Daarom klem
ik de vleugels en staartvlak een paar uur vast op een vlakke ondergrond. Laat de
lak eerst even een beetje drogen, anders plakken ze lelijk vast aan het
oppervlak. Dit vastklemmen hoeft niet voor de romp en het kielvlak.
Kijkend naar deze foto ben ik er van overtuigd dat mijn lang gekwelde vrouw zal
wensen dat ik een andere, minder stinkende hobby heb, die een eind bij de keuken
vandaan kan plaatsvinden.
Tijd voor weer een gewichtscontrole. Hier zijn alle onderdelen die ik tot nog
toe heb gemaakt, bespannen en gelakt en klaar voor montage. Ik ben erg blij met
de 13 gram, ik ben benieuwd hoe het eindgewicht is als alle details zijn
toegevoegd.
De volgende stap is het maken van de propeller, wielen en
details.
Michael Stuart