Op het Modelbouwforum verscheen laatst het volgende bericht van Jenny, een stagiare bij NTR Full Proof:
"Voor een aflevering over vliegen in een jeugdprogramma ben ik op zoek naar een vliegtuig met een elastiekmotor (dus eentje waarbij de propeller wordt aangedreven door een elastiek). Nu heb ik er zelf een gemaakt, maar deze vliegt niet zo ver. Is er hier iemand met ervaring hiermee die me een aantal tips zou kunnen geven?
Zie foto voor het vliegtuigje dat ik heb gemaakt. Het is de bedoeling dat het zoveel mogelijk met huis-, tuin- en keukenmaterialen kan worden gebouwd."
Toen ik dit las had ik ook al per e-mail deze vraag van Jenny gekregen. Het blijkt dat het gaat om opnames voor het programma Full Proof, waarbij ze willen laten zien dat kinderen eenvoudig een elastiek aangedreven model kunnen bouwen. De opnames gaan gemaakt worden in Kenia! Leuk project, precies wat voor mij! Ik heb Jenny voorgesteld om een model hiervoor te ontwerpen en een bouwtekening te maken. Het model kan dan mee naar Kenia om als voorbeeld te dienen.
Omdat ik al vaker modellen heb ontworpen van huis-, tuin- en keukenmaterialen had ik al direct wat ideeën om hier een model voor te ontwerpen.
Omdat het model in Kenia gaat worden gebouwd moest ik een schatting maken van wat daar aan materiaal voorhanden is. Ik heb gekozen voor:
- bespanning: dun plastic van bijvoorbeeld boterhamzakjes
- frame: gedroogde grasstengels
- lagers: metaaldraad van bijvoorbeeld paperclips
- propellerbladen: plastic van een frisdrankfles
- romp: hout van een kratje of kistje
- aandrijving: gewone kantoorelastiekjes
- diversen: glazen kraaltjes, garen, lijm, eventueel plakband
Alle vleugels van het model heb ik gevormd als driehoek. Dit heeft als belangrijk voordeel dat deze uit zich zelf altijd vlak is en niet krom trekt. Rechthoekige vleugels hebben dit voordeel niet. Het model kan goed zonder spelden en bouwplank gebouwd worden. Het frame bestaat uit de holle stengels van grashalmen. Dikte hiervan is 1,5 tot 2 mm. De bespanning heb ik hierop bevestigd met Bisonkit, maar hebben ze dat in Kenia? De meeste lijmsoorten houden niet op het plastic... Maar met gewoon plakband gaat het ook heel goed! Voor de afmetingen van het model heb ik gekeken wat de grashalmen ongeveer kunnen hebben aan belasting. Lengtes van 20 tot 25 centimeter zijn verrassend sterk!
Zoals gezegd zijn de vleugels van gedroogde grashalmen en plastic boterhamzakjes. Je maakt ze als volgt:
- knip de onderkant van een plastic boterhamzakje eraf en knip de zijkant open. Je kunt het plastic nu openvouwen en plat op tafel leggen.
- Knip van gedroogd gras 4 stukken van ongeveer 23 centimeter, twee van 8 centimeter en één van 18 centimeter.
- Leg 2 lange stukken en het stuk van 18 cm als driehoek op het plastic.
- Leg de twee andere lange stukken hier tegenaan als tweede driehoek.
- Doe op alle verbindingen een druppel lijm.
- Leg de stukken van 8 cm in de twee driehoeken en lijm vast.
- Als de lijm droog is knip je het plastic rondom uit zodat er nog een rand van ongeveer een centimeter over is.
- Smeer de overstekende rand dun in met lijm en vouw dit over het gras.
- Doe wat lijm tussen de middelste grasspriet en het plastic.
- De vleugel ligt nu nog ondersteboven. Leg in het midden van de vleugel een stukje hout (of iets anders) van ongeveer 3 centimeter dik. Dit zorgt er voor dat wanneer de vleugel is omgedraaid de vleugeltips hoger komen dan het midden.
 |
 |
 |
 |
Opmerkingen:
- De lengtes zijn niet erg kritisch, een centimeter meer of minder mag best. Zorg wel dat beide vleugels even groot zijn.
- De meeste lijmen hechten niet goed op plastic boterhamzakjes. Ik gebruik hiervoor Bisonkit. Maar als dit er niet is kan ook plakband worden gebruikt. Knip dan het plastic rondom netjes op maat, dus zonder ruime rand. Zet het plastic aan de liggers vast met plakband en vouw het plakband om de ligger heen zodat het op de andere kant van het plastic terechtkomt.
Het staartvlak en de staartvin maak je op dezelfde manier:
- Het staartvlak bestaat uit één stuk van 23 centimeter en twee stukken van 17 centimeter. Lijm vervolgens nog een passend stuk in het midden.
- De staartvin bestaat uit een stuk van Leg ze weer in een 14 centimeter, een stuk van 11 centimeter en een stuk van 8 centimeter.
De propeller bestaat uit twee bladen die uit een plastic frisdrankfles zijn geknipt. Ze worden op een houten latje gelijmd waarvan de uiteinden schuin zijn afgesneden. Hierdoor komen de bladen onder de juiste hoek te staan. In het midden van het latje moet een gaatje worden geboord voor de propelleras.
 |
 |
 |
 |
Het lager voor de propeller is gemaakt van een paperclip. Kijk in de onderstaande foto om de drie stappen te zien om het lager te buigen:
- Buig de paperclip eerst recht.
- Stap 1: buig een oogje in de paperclip en buig het kruisende deel een keer rond het andere deel van de paperclip.
- Stap 2: buig het kruisende deel om zodat het opnieuw het andere deel kruist en draai deze weer een keer hier omheen.
- Stap 3: knip de overbodige delen af, je houdt een stuk metaaldraad met twee oogjes over.
 |
 |
 |
 |
De as voor de propeller is een tweede paperclip:
- Buig de paperclip eerst recht.
- Buig een vierkant oogje aan het uiteinde. Hier wordt het elastiek aan vastgehaakt.
- Schuif de as door het lager en doe twee glazen kraaltjes om het uiteinde.
- Schuif de propeller over de as en buig het uiteinde om.
- Smeer het uiteinde in met lijm en omwikkel dit met garen
Deze bestaat uit een houten latje van ongeveer 5 x 5 mm en 25 centimeter lang. Een mooi recht takje kan ook. Ik heb zelf het latje gemaakt van afvalhout (een houten wijndoos) door met mijn zakmes hier strookjes van af te splijten. Het mooiste strookje heb ik gebruikt en met een schaafje nog wat gladder gemaakt. Aan de voorkant komt een kort stukje van 5 x 5 mm, ongeveer 1½ centimeter lang. Dit zorgt voor voldoende ruimte tussen de romp en het elastiek. Dat kleine stukje heb ik ingekerfd om het lagertje tussen te klemmen. Zorg dat de propeller naar iets naar beneden en naar rechts wijst (van bovenaf bekeken. Het geheel wordt in elkaar gelijmd en daarna met garen omwikkeld.
Aan de achterkant van de romp komt een haakje en de staart. De staart is 10 centimeter van een satéprikker. Ook hier wordt het geheel weer gelijmd en met garen omwikkeld.
Opmerkingen
- Zorg dat de propeller niet naar boven wijst.
- Zorg dat de staart recht naar achteren wijst en in ieder geval niet naar beneden.
|
 |
 |
 |
Op de romp komen twee stukje hout waar de vleugel op wordt bevestigd. Het voorste stukje hout moet ongeveer 7 millimeter hoger zijn dan het achterste stukje hout. Dit zorgt ervoor dat de wind onder de vleugels kan komen, wat het model goed laat vliegen. Een lastig punt bij het bevestigen van de vleugel is dat de vleugel niet vlak is, maar dat de punten wat omhoog staan. Ik heb zelf de vleugelsteunen wat ingekerfd zodat de knik in het midden van de vleugel er goed in past. Maar de bevestiging is niet erg stevig, en daarom heb ik bij de voorste bevestiging twee steuntjes van gedroogd gras gemaakt. Na het drogen van de lijm blijft de vleugel nu goed in de juiste stand staan.
 |
 |
 |
 |
Voordat het model kan vliegen moeten en paar dingen worden gecontroleerd:
- Laat het model balanceren op de toppen van je vinger en zoek wanneer het model in evenwicht is. Dat punt moet ongeveer 7 centimeter vanaf de voorkant van de vleugel zijn. Als dit niet zo is moet wat klei of kauwgom op het model worden geplakt om de balans goed te krijgen.
- De voorkant van de vleugel moet hoger zitten dan de achterkant van de vleugel. Maar bij de staart mag dit niet zo zijn!
- De propeller moet soepel kunnen draaien. Een druppeltje olie op het lager kan hierbij helpen.
Het model is kort getest op een winderige zomeravond. De aandrijving is met 6 elastiekjes, verdeeld in twee strengen van 3. Het elastiek heb ik vooraf ingesmeerd met siliconenvet, waardoor het rubber beter opwindt en afwindt. Met de hand kan je de motor opwinden totdat de motor vol zit met een rij dikke knopen. Dan hou je het model met de neus in de wind, een klein beetje omhoog gericht. Laat de propeller los en geef het model direct een zetje naar voren. Het model klimt dan op eigen kracht. Dat wil zeggen, als alles klopt aan de afstelling.
- Als het model te stijl klimt en dan naar beneden duikt moet de staart wat naar beneden worden gebogen.
- Als het model niet klimt maar de grond in duikt moet de staart wat naar boven worden gebogen.
- Als je wilt dat het model een bocht vliegt kan je de staart wat opzij buigen.
Ik heb drie testvluchten gemaakt, de langste vlucht was 20 seconde. Langere vluchten zijn mogelijk, maar ik wilde niet het risico lopen het model te beschadigen. Van het vliegen zijn geen foto's, maar wel een filmpje dat ik op Youtube zal plaatsen.
 |
 |
 |
 |
Gebouwd van een takje in plaats van een vuren latje. De paperclip wordt opengebogen tot een U-vorm en om het latje gevouwen. Nat als bij de eerste versie worden twee oogjes gemaakt rond een andere paperclip. Zorg dat de oogjes niet te groot of te klein worden! Daarna wordt het geheel met lijm ingesmeerd en met garen omwikkeld.
 |
 |
 |
 |
De haak aan de achterkant is iets eenvoudiger:
 |
 |
 |
De rest volgt later!