Airbrush
Tot nog toe werk ik mijn modellen af met gekleurd tissue of spuitbussen. Hiermee kan ik prima resultaten bereiken, maar toch ben ik van plan om ook met de verfspuit te gaan werken. Ik heb daar in mijn tienerjaren slechte ervaringen mee, maar intussen ben ik een stuk ervarener en ga ik het weer eens proberen. Als start heb ik mijn oude spuitje eens opgezocht. Mijn beschrijving hier is een combinatie van mijn eigen ervaringen en correspondentie met ervaren spuiters.
De Badger 250-4
Deze Badger is zo ongeveer de eenvoudigste verfspuit die er bestaat. Ik
gebruikte hem vroeger met een busje drijfgas, vaak perslucht genoemd. Eigenlijk kan ik
me maar één situatie herinneren dat ik tevreden was met het resultaat, namelijk
toen ik een poster met ecoline maakte. Achteraf gezien denk ik dat ik de andere
verfsoorten te weinig verdunde om goed te kunnen spuiten. Ook blijkt er een en
ander mis te zijn met het spuitje. De punt van de verfnippel is scheef, waardoor
het afstellen niet goed mogelijk is. Bovendien is de luchtstroom niet precies
over de verfnippel maar een beetje ernaast, wat uiteraard ook niet bevorderlijk
is voor een goed gebruik.
Een andere factor is dat dit soort spuitjes een hoge luchtdruk nodig hebben omdat de verf een paar centimeter omhoog moet worden gezogen. Een busje drijfgas is hiervoor eigenlijk onvoldoende, zeker omdat deze na kort gebruik afkoelt en druk verliest. De bus drijfgas in een bakje lauw water leggen helpt wel, maar niet echt voldoende. Een eerste stap voor een beter resultaat is zorgen voor een betere luchtvoorziening. Daarnaast heb ik de verfnippel gevlakt en is het afregelen nu een stuk beter mogelijk. De resultaten met het spuitje zijn nu prima en ik kan deze goed gebruiken voor de wat grotere vlakken. De smalste lijn die ik hiermee kan spuiten is ongeveer 2 centimeter met een redelijk afgebakende grens.
Luchtvoorziening
Hierbij zijn een aantal mogelijkheden waarvan de compressor de meest voor
de hand liggende is, maar meteen ook de duurste. Dit begint vanaf zo'n 100 euro,
maar dan heb je een die flink lawaai maakt. Omdat ik daar nogal gevoelig voor
ben kan ik kiezen uit nog meer betalen, of mijn creativiteit gebruiken. Het zal
u niet verbazen dat ik voor het laatste kies. Wat is nodig voor een goede
luchtvoorziening? Een luchtpomp, een drukvat voor de luchtvoorraad, een
drukregulator en een vochtvanger. Nu heb ik thuis al een drukvat met luchtpomp in
de vorm van een Gardena drukspuit. Hiermee kan ik met mijn Badger al betere
resultaten krijgen dan met de bus drijfgas. De drukspuit kan tot 3 bar (44 psi)
worden opgepompt voordat het overdrukventiel druk af begint te blazen. Dat is
voldoende overdruk om met een drukregulator een tijdje goed gereguleerde lucht
te kunnen krijgen. De Badger heeft 1,5 tot 2 bar nodig en wanneer de druk te
laag is, of de verf te dik, zal de verf niet voldoende omhoog worden gezogen en
dus niet de verfnippel bereiken. Verfspuitjes met zij- of bovenreservoir hebben
minder druk nodig omdat hierbij de verf niet omhoog gezogen hoeft te worden.
Single of Double action
Bij single action spuiten is enkel de luchtstroom te regelen, en meestal alleen aan of uit. Bij double action spuiten is de luchtregeling verfijnder en is ook de verftoevoer te regelen. Dit is voor de echte kunstenaars een prachtige mogelijkheid, maar voor de afwerking van mijn vliegtuigen overbodig en lastig. Lastig omdat het nu moeilijker is om een regelmatige laagdikte op te bouwen en omdat de spuit kan spetteren bij verkeerd gebruik van de regelknop. Niet voor niets gebruiken de professionals vaak ook nog single action spuiten naast hun double action, of ze zetten de verfregeling van de double action spuit vast waarmee deze single action wordt.
Interne of externe menging
De bovenaan afgebeelde Badger 250-4 is een puur voorbeeld van externe menging.
De menging tussen lucht en verf vindt buiten de spuit plaats. Bij interne
menging gebeurt dat dus in de spuit. Spuiten met externe menging zijn vaak
eenvoudiger schoon te houden en minder kritisch in de grootte van de
verfdeeltjes. Spuitjes met interne menging hebben vaak een nauwkeuriger
spuitpatroon. Een tussenvorm bestaat ook, en deze wordt gewoon als externe
menging aangeduid. Dit is te vinden bij de Badger 350 (ook verkocht als de Revell
Standard Class),
de Paasche EZ. de Paasche F en de beroemde Paasche H. Hierbij is rond de plaats
waar de externe menging plaatsvindt een spuitmond aangebracht die zorgt voor een
mooier spuitpatroon. Het spuitpatroon van deze spuiten met externe menging is
absoluut niet te vergelijken met die van de Badger 250, maar meer met een spuit met
interne menging. Kijk maar eens naar de (uit de vrije hand gespoten!)
lichtgrijze lijnen op het model hiernaast. Kopieën van de Badger 350 worden
overigens ook veelvuldig aangeboden, maar pas hiermee op. Ik heb al diverse
malen slechte ervaringen hierover gehoord. Ze zien er wel uit als de Badger,
maar presteren veel minder en hebben een veel kortere levensduur. Een goed
spuitje is niet goedkoop, ook niet als het "slechts" een single action met
externe menging is.
De meest geavanceerde airbrush ter wereld, de Paasche Turbo, is overigens ook een model met externe menging.
Tipgrootte
De tipgrootte is vooral bepalend voor de soort verf die kan worden gespoten. Verf met grootte deeltjes zoals metallics, wat dikkere verven of niet perfect gemengde verfmengsels hebben een grotere tipopening nodig. Een gemiddelde is 0,3 tot 0,35 mm, 0,4 tot 0,5 mm is groot en 0,2 mm en kleiner is een kleine opening. Het idee dat een kleinere tip dunnere lijnen spuit is niet geheel fout, maar dit is minder van belang dan een goede combi tussen verfsoort en tipopening.
Airbrush of Spuitbus? De verschillen.
Bij een spuitbus werk je meestal op een afstand van ongeveer 30 centimeter vanaf het oppervlak, waarbij je vrij snel beweegt om te voorkomen dat de laag te dik word en druipers geeft. Bij een airbrush werk je op een afstand van maximaal 10 cm en bij het spuiten van kleine vlakken en lijnen kan je tot een paar millimeter afstand van het oppervlak werken. Omdat de verfaanvoer veel trager gaat dan bij een spuitbus kan veel langzamer worden gewerkt.
Een spuitbus is vooral geschikt voor grote oppervlakken en een beperkt aantal kleuren. Wanneer je veel kleuren wilt spuiten wordt dit met spuitbussen al gauw een dure grap, en niet alle kleuren zijn te koop. Met een verfspuit is het spuiten van grote oppervlakken een geduldklus, alhoewel dit ook sterk afhankelijk is van de soort verspuit.
Bij een spuitbus is sprake van een brede verfnevel die niet scherp is
afgebakend, daarom moet de omgeving en die delen van het model die niet moeten
worden gespoten goed worden afgedekt. Bij een airbrush is de verfnevel veel beter
gebundeld en volstaat het om alleen de directe omgeving van het te spuiten
oppervlak wordt afgedekt.
Resultaten
De zonsondergang hiernaast is mijn eerste proefstukje met mijn Paasche H. Gewoon op wit papier met een paar sjabloontjes die ik van karton heb gescheurd. Als verf heb ik gebruik gemaakt van ecoline, inkt en verdunde acrylverf. Door de luchtdruk bewust laag te houden is er een spettereffect opgetreden wat ik hierbij erg leuk vind.
